Lichaamstaal
Teken en betekenis. Al van jongs af aan ben ik geïntrigeerd door de kracht van tekeningen en schilderingen. Ze laten je vrijwel automatisch associëren, denken en voelen. Ik had ook al snel in de smiezen dat die betekenisgeving bij iedereen anders ligt. Blijkbaar hebben we een setje filters tot onze beschikking die we onbewust gebruiken.

Filters
Waarnemen en aandacht geven: er zijn altijd filters. En hoe die eruit zien en wat ze doen, heeft álles met jezelf te maken. Wat wil je zien? Waar denk je aan als je kijkt? Wat zag je eerder? Wat zijn je verwachtingen? Wat vind je ingewikkeld? Wat vind je leuk? Waar geloof je in? Filters zijn gevuld met elementen als ervaringen, opvoeding, geloof, oog voor detail. Onder meer. En daarom ziet Pietje andere dingen dan Klaasje.

Tijd & context
En dan is er nog zoiets als tijd: kijk je met het filter van nu, of met het filter van toen?
Het vermogen om zaken in de juiste context te plaatsen, maakt dat je iets anders ziet dan een ander. Dat werd me op een tentoonstelling in het Museum Catharijneconvent weer eens duidelijk. De tentoonstelling ‘Body Language – het lichaam in de Middeleeuwse kunst’ laat lichamen zien. En bloed en wijn. En vaginavormige wonden. Wonderen en wedergeboorte. Naakt met betekenis. Stigmata en cefaloforen. Zondige en zalige haren: vrouwen met baarden of een harenpak.

Body Language
We kennen allemaal de geïdealiseerde lichamen van de oudheid en de renaissance. De schoonheid van het lichaam stond toen centraal. In de middeleeuwen was dat anders. De lichamen in de kunst dienden daar een doel en moesten een boodschap overbrengen. Een uitvergrootte wond in de vorm van een vagina vertelde een verhaal. Geen porno. En een borst waaruit een melkstraal komt die een priester raakt, lijkt misschien ongemakkelijk maar het is gewoon storytelling. Schaam- en okselhaar op een beeld van Jezus? Ook daar wilde de kunstenaar/opdrachtgever iets mee zeggen. En als op een prachtig schilderij een priester naar de piemel van Jezus wijst en kijkt, dan vertelt dat een ander verhaal dan het misbruik in de katholieke kerk. Lichamen en lichaamsdelen communiceren met ons. En om daarmee om te gaan is het nodig dat je de middeleeuwse boodschap kunt verstaan.

Ontregelen
“Laat u ontregelen”, was het advies bij de ingang. En dat was een goeie.  Want ontregelen betekent zoiets als ‘de regelmaat of goed geregelde werking verstoren’. Oftewel: jezelf andere filters gunnen om meer te kunnen zien. Het was grappig om te zien dat sommige bezoekers daar even tijd voor nodig hadden.

Aanrader
Deze tentoonstelling is echt een aanrader. Prachtige werken vertellen je een verhaal en geven je stof tot nadenken. Ook over jezelf. De tentoonstelling is mooi aangepast aan corona-tijd. En ik blijf het herhalen: NU is de tijd om in alle rust een museum te bezoeken. Even reserveren en klaar is (heilige) Clara.