Een tijdje geleden deed ik een oproep om helemaal te stoppen met de kindertekening. De tekeningen die in de gangen hangen op school. Denk aan 32 tulpenvelden en 31 (Bente was ziek) paaseieren. Bottom line: creativiteit in het onderwijs vindt plaats langs leerlijnen en is gericht op voldoen aan verwachtingen. Als Bente in groep 3 geen bloem kan tekenen, is er reden voor een gesprek met de ouders. Lees hier mijn Mindfood ‘Stop de kindertekening’.

Walhalla
Hoe toevallig dat ik onlangs de documentaire Alphabet zag. Over het moderne onderwijs, dat volgens hem iedere creativiteit in een kind doodt. In de film is een belangrijke rol weggelegd voor Arno Stern (1924), een Duits kunstenaar en pedagoog. Na de Tweede Wereldoorlog werkte hij in een tehuis voor oorlogswezen met als voornaamste taak de kinderen bezig te houden. Hij koos voor schilderen, maar dan anders dan anders. Hij liet de kinderen zonder restricties of opdrachten werken. Hij was verrast door de resultaten en begon al snel zijn eigen atelier voor kinderen. Kinderen konden hier vrij creëren. Niet meer en niet minder. Schilderen om te schilderen en niet om een  boodschap uit te dragen. Geen kunst. Geen prestatiedrang. Geen concurrentie. Met andere woorden: het walhalla. Maar da’s mijn mening.

Loslaten
Nu zie je misschien een knutselclub voor je waar kinderen elke woensdagmiddag kunnen schilderen en de tekening van de week ervoor meenemen. Maar zo zit het niet. Want alles wat in het atelier werd en wordt gemaakt blijft daar. Het is niet bedoeld om op te hangen of tentoon te stellen. Nee, het wordt opgeborgen. Stern is ervan overtuigd dat je alleen met díe conditie vrij kunt werken. En dat vrij werken is precies de bedoeling, In heel de wereld zijn nu zogenaamde Schilderoorden waar volgens de methode Stern wordt gewerkt. En in deze ateliers geldt hetzelfde: what happens in het Schilderoord stays in het Schilderoord.

De Formulatie
De Schilderoorden van Stern zijn plaatsen waar blije scheppende kinderen hun ‘natuurlijke spoor’ volgen. Stern ontdekte dat vrijwel alle kinderen dezelfde vormen gebruikten. Die interesseerde hem dermate dat hij besloot op grote schaal te gaan onderzoeken. En hij had voldoende onderzoeksmateriaal hè! Hij had inmiddels een enorm archief met werken die de ateliers niet uit mochten. Maar hij ging verder. Overal ter wereld liet hij kinderen schilderen. En wat bleek? Kinderen gebruiken allemaal dezelfde vormen, dezelfde figuren. Dit inzicht bracht hem op de Formulatie: de universele beeldtaal van kinderen, bestaande uit zo’n 70 vormen. Hij ziet de Formulatie als een taal die veel dichter bij ons ligt dan de verbale taal. Deze prachtige universele beeldtaal verschijnt naar de achtergrond zodra taal meer verbaal gericht wordt. En dat is jammer, zegt Stern. Wat daarmee ontnemen we ons de kans om dichter te komen bij wie we écht zijn.

Oer
De methode Stern is inmiddels geroemd en niet meer alleen voorbehouden aan volwassenen. De methode vergroot het zelfvertrouwen, stimuleert creativiteit en bevordert het proces van loslaten. Met de methode Stern neem je – al is het maar tijdelijk – afscheid van je interne criticus om in een eigen flow te komen. Werk interpreteren of toelichten of er een mening hebben. Het gaat allemaal ten koste van je oercreativiteit. Handrem er af en gaan!

Trance
Dit doet me denken aan de enorme vellen papier die mijn jongste dochter maakt. Als in een soort trance creëert ze met handen en voeten. Zonder handrem. Zonder verwachtingen. En dat is voor haar woelige hoofd en onrustige lichaam zeer heilzaam. Het papier scheurt meestal, maar dat hindert niet. Wende is vooral gebaat bij het proces. Loskomen en meegaan op haar creatieve flow! Dit lijkt heel erg op wat Stern bedoelt!

Onderwijsplank
Terug naar de film. Wat je ook van zijn methode, theorie en inzichten vindt, feit blijft dat we door nadruk op het cognitieve de (onderwijs)plank wel eens volledig mis kunnen slaan. We blijken naarmate we ouder worden steeds minder divergent te kunnen acteren (hierover later meer)  Weten wat ik bedoel? Kijk dan de film Alphabet. Daar ga je geen spijt van krijgen!